Το Τεστ Παπ αντιπροσωπεύει μια από τις πιο επιτυχημένες ιστορίες στην Ιατρική. Την εποχή που ο Παπανικολάου έπαιρνε το πρώτο του επίχρισμα,  για να καθιερωθεί έπειτα η εξέταση με το όνομά του,  το καρκίνωμα του τραχήλου της μήτρας ήταν μια κορυφαία αιτία θανάτου σχετιζόμενη με καρκίνο ανάμεσα στις γυναίκες (Janicek 2001). Και παραμένει μια κορυφαία αιτία θανάτου ανάμεσα στις γυναίκες που δεν ελέγχονται τακτικά (V. Schneider 2001). Διαπιστώνοντας τις αλλοιώσεις του κολποτραχηλικού επιθηλίου, οι οποίες έπειτα μπορούν να θεραπευθούν, πριν αυτές εξελιχθούν σε καρκίνο, το Τεστ Παπ έχει συνδεθεί με μία μείωση 70-80% της θνησιμότητας (Janicek 2001). Η μείωση φθάνει το 99% ανάμεσα στις γυναίκες που ελέγχονται τακτικά! (DeMay 2007). Καμία άλλη εξέταση, ουσιαστικά κανένα άλλο μέτρο δημόσιας υγιεινής, δεν έχει αποδειχθεί ακόμη και σήμερα πιο αποτελεσματικό στον αγώνα ενάντια στον καρκίνο.
Δυστυχώς το Τεστ Παπ δεν είναι τέλειο. Ουσιαστικά είναι επαρκές στην πρόληψη του Εκ Πλακωδών Κυττάρων Καρκινώματος του τραχήλου. Έχει αποδειχθεί πολύ λιγότερο επαρκές στην πρόληψη του Αδενοκαρκινώματος, τον δεύτερο πιο συχνό τύπο τραχηλικού καρκινώματος (Zappa 2004). Και δυστυχώς έχει αποδειχθεί τελείως ανεπαρκές στην πρόληψη οποιουδήποτε άλλου είδους κακοήθειας.
Ακόμη περισσότερο το Τεστ Παπ έχει στην πραγματικότητα, με την συμβατική μέθοδο, χαμηλή ευαισθησία, η οποία είναι έως και 50% (T. Wright 2007). Γι’ αυτό ο τακτικός έλεγχος είναι καίριος για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Οι προκαρκινικές αλλοιώσεις οι οποίες δεν θα ανιχνευθούν σε μία εξέταση, θα ανιχνευθούν συνήθως σε μία από τις επόμενες! Μακράν, η πιο σημαντική αποτυχία στην πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας είναι ο ανεπαρκής τακτικός έλεγχος (Song 2000).
Η αιτία του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας δεν είναι πια ένα μυστήριο. Εμφανίζεται ως μια σπάνια εξέλιξη ενός κοινού αφροδίσιου νοσήματος ο οποίος έχει λοιμογόνο παράγοντα τον Ιό των Ανθρωπίνων Θηλωμάτων (HPV). Σήμερα για την καταπολέμηση αυτής της διαδικασίας καρκινογένεσης διαθέτουμε περισσότερα όπλα. Η Κυτταρολογία με την μέθοδο της Υγρής Φάσης αυξάνει την προαναφερθείσα ευαισθησία (περίπου 50%)  περίπου στο 75% και επιπλέον επιτρέπει την περαιτέρω επιβεβαίωση και διερεύνηση με το HPV-DNAΤεστ. Τέλος δίνει την δυνατότητα για την εκτέλεση και άλλων μοριακών και ανοσοκυτταροχημικών εξετάσεων οι οποίες θα βοηθήσουν στον ποιοτικό προσδιορισμό του κινδύνου για κάθε συγκεκριμένη περίπτωση. Ο συνδυασμός Κυτταρολογίας Υγρής Φάσης και HPV-DNA Τεστ αγγίζει μια ευαισθησία στην διαπίστωση των προκαρκινικών αλλοιώσεων του τραχήλου της μήτρας της τάξης του 95%! (Belinson 2001, Renshow 2002 και K-J Lee 2004).
To Τεστ Παπ λοιπόν σώζει ζωές! Πρέπει κάθε γυναίκα να προσφεύγει σε αυτήν την σωτήρια εξέταση τακτικά. Κατά την γνώμη μας ο ετήσιος έλεγχος, με πρώτο Τεστ μετά την έναρξη της σεξουαλικής ζωής, είναι το ελάχιστο που πρέπει κάθε γυναίκα να κάνει με το βέλτιστο να είναι ο έλεγχος με Κυτταρολογία Υγρής Φάσης και κατά περίπτωση όπου απαιτείται περαιτέρω διερεύνηση, η οποία για να είναι δυνατή προϋποθέτει την Κυτταρολογία Υγρής Φάσης.