Αντιμετώπιση τραυματισμού με βελόνα από ασθενή με ηπατίτιδα ή HIV.
Κάθε νοσοκομείο ή κάθε πάροχος υγείας πρέπει να έχει κατευθυντήριες γραμμές θεραπείας.
-Καταρχήν γίνεται στην περιοχή τραυματισμού με τη βελόνη ευρεία αντισηψία. Η βελόνη πρέπει να φυλαχτεί για μικροβιολογική εξέταση. Σε επαφή με δέρμα ή βλεννογόνους (μάτι, στόμα), γίνεται προσεκτική πλύση.
-Προσπάθεια καθορισμού της ποσότητας του υλικού που μεταδόθηκε (η βελόνα που είναι γεμάτη με αίμα είναι χειρότερη από το μαχαιρίδιο και αυτό είναι χειρότερο από το απλό πιτσίλισμα.
-Προσδιορισμός του σταδίου ασθενούς. Υψηλότερος κίνδυνος μετάδοσης υπάρχει  σε ενεργό ηπατίτιδαB/C  ή προχωρημένο στάδιο AIDS
-Στο άτομο που τρυπήθηκε από την βελόνα γίνεται εξέταση για HBsAg, anti-HCV, ALT και anti-HIVτη στιγμή του ατυχήματος και πριν από τη χορήγηση προφύλαξης για HBV, HCV και HIV.
- Μετά από έκθεση ύποπτη για μετάδοση HBV

Χορήγηση προφύλαξης όσο το δυνατόν γρηγορότερα (εντός 24 ωρών), με βάση τον πίνακα 1
Χορήγηση υπεράνοσης γ-σφαιρίνης (HBIG), όπου ενδείκνυται, αμέσως ή το αργότερο μέσα σε μια εβδομάδα
Χορήγηση εμβολίου και HBIG, μπορεί να γίνει ταυτόχρονα, αλλά σε διαφορετικά σημεία
Προφύλαξη μπορεί να δοθεί σε εγκύους ή θηλάζουσες μητέρες

Πίνακας 1: Προφύλαξη μετά από Έκθεση Διαδερμική η Έκθεση Βλεννογόνων στον Ιο της Ηπατίτιδας Β

ΑΝ Η ΠΗΓΗ ΕΙΝΑΙ:

HBs Ag (+)

HBsAg (-)

Άγνωστη πηγή ή μη διαθέσιμη για έλεγχο

Υψηλού κινδύνου

Χαμηλού κινδύνου

Μη εμβολιασμένο άτομο

HBIG ( 1 δόση) και ξεκινούμε σχήμα εμβολιασμού

Ξεκινούμε σχήμα εμβολιασμού

Ξεκινούμε σχήμα εμβολιασμού

Ξεκινούμε σχήμα εμβολιασμού

Εμβολιασμένο άτομο με γνωστή ανταπόκριση
Anti-HBs >10mIU/mL

Καμία ενέργεια

Καμία ενέργεια

Καμία ενέργεια

Καμία ενέργεια

Γνωστή μή ανταπόκριση AntiHBs10mIU/mL) καμιά ενέργεια.
Μη ικανοποιητικός: HBIG (1 δόση) και 1 δόση επαναληπτικού εμβολίου, έλεγχος σε 1-2 μήνες

Καμία ενέργεια

Έλεγχος για AntiHBs
Ικανοποιητικός: καμιά ενέργεια.
Μη ικανοποιητικός: 1 δόση ενισχυτικού εμβολίου και έλεγχος AntiHBs 1-2 μήνες μετά

Άτομα σε διαδικασία εμβολιασμού

HBIG αμέσως και συνέχιση εμβολιασμού

Συνέχιση εμβολιασμού

Συνέχιση εμβολιασμού

1. Χορηγείται Ανοσοσφαιρίνη Ηπατίτιδας Β (HBIG) 0.06mL/Kg, ενδομυϊκά
2. Εάν το άτομο δεν έχει ικανοποιητική ανταπόκριση μετά από μια σειρά εμβολίων τότε επανεμβολιάζεται με δεύτερη σειρά με τρεις δόσεις εμβολίου
3. Χορηγείται η πρώτη δόση το συντομότερο δυνατό και η δεύτερη σε ένα μήνα
4.Ο έλεγχος γίνεται αμέσως
Προφύλαξη ή εμβόλιο για HCV λοίμωξη δεν υπάρχει
Μετά από έκθεση ύποπτη για μετάδοση HIV

Έναρξη χημειοπροφύλαξης άμεσα εντός 48-72 ωρών και χορήγηση για 4 εβδομάδες με βάση τον Πίνακα 2
Έλεγχος εγκυμοσύνης σε κάθε γυναίκα αναπαραγωγικής ηλικίας που δεν γνωρίζει ότι είναι έγκυος

Πίνακας 2. Συνιστώμενη χημειοπροφύλαξη για HIV μετά από διαδερμική έκθεση ή έκθεση βλεννογόνων ή μη ανέπαφου δέρματος  

Τύπος έκθεσης

HIV
οροθετικό άτομο Κατηγορία Ι 5

HIV
οροθετικό άτομο
Κατηγορία ΙΙ 6

Πηγή άγνωστης οροθετικότητας (π.χ. μη διαθέσιμη για έλεγχο)

Πηγή άγνωστη (π.χ. βελόνα σε απορρίμματα)

HIV οροαρνητι-κό άτομο

Α) Διαδερμική
έκθεση μικρής
βαρύτητας ή
Β) Έκθεση
Βλεννογόνων
ή μη ανέπαφου δέρματος με
μικρό όγκο
αίματος 2

Συνιστάται βασικό σχήμα χημειοπροφύλαξη: 2 φάρμακα

Συνιστάται ευρύ σχήμα χημειοπροφύλαξης:
Α) 3 φάρμακα
Β) 2 φάρμακα

Γενικά όχι χημειοπροφύλαξη εκτός εάν το άτομο-«πηγή» έχει γνωστούς παράγοντες κινδύνου (βασικό σχήμα)

Γενικά όχι χημειοπροφύλαξη εκτός εάν είναι πιθανή η έκθεση σε HIV-οροθετικά άτομα (βασικό σχήμα)

Όχι χημειοπρο-φύλαξη

Α) Διαδερμική έκθεση μεγάλης βαρύτητας 3 ή
Β) Έκθεση βλεννογόνων ή μη ανέπαφου δέρματος με μεγάλο όγκο αίματος 4

Συνιστάται ευρύ σχήμα χημειοπροφύ-λαξης:
Α) 3 φάρμακα
Β) 2 φάρμακα

Συνιστάται ευρύ σχήμα χημειοπροφύλαξης:
3 φάρμακα

Γενικά όχι χημειοπροφύλαξη εκτός εάν το άτομο-«πηγή» έχει γνωστούς παράγοντες κινδύνου (βασικό σχήμα)

Γενικά όχι χημειοπροφύλαξη εκτός εάν είναι πιθανή η έκθεση σε HIV-οροθετικά άτομα (βασικό σχήμα)

Όχι χημειοπρο-φύλαξη

 
1.Μικρής βαρύτητας: π.χ. συμπαγής βελόνα ή επιφανειακός τραυματισμός
2.Μικρού όγκου: π.χ. λίγες σταγόνες αίμα
3.Μεγάλης βαρύτητας: π.χ. μεγάλου διαμετρήματος βελόνα, βαθύ τραύμα, τραυματισμός με βελόνα που χρησιμοποιήθηκε σε χρησιμοποιήθηκε σε αρτηρία ή φλέβα, ορατό αίμα στη βελόνα
4.Μεγάλου όγκου: π.χ. έντονο πιτσίλισμα με αίμα
5.HIV οροθετικό Κατηγορία Ι: ασυμπτωματική HIV λοίμωξη ή γνωστό χαμηλό ιικό φορτίο
6.HIV οροθετικό Κατηγορία ΙΙ: συμπτωματική HIV λοίμωξη, AIDS, οξεία ορομετατροπή ή γνωστό υψηλό ιικό φορτίο 

Σε ενοφθαλμισμό HIV θετικού υλικού όσο το δυνατόν πιο γρήγορα 200mg ΑΖΤ, το αργότερο σε 2 ώρες
4 ώρες μετά την ενδοφλέβια χορήγηση, έναρξη από το στόμα 5x250mg AZT για το λιγότερο 14 ημέρες
Πάντως η μολυσματικότητα HIV είναι εντελώς μικρή, ενώ της ηπατίτιδας Β είναι 25 φορές μεγαλύτερη

Παρακολούθηση
Για HBV
–Δεν συνιστάται παρακολούθηση, εάν ο χειρισμός των ατόμων με έκθεση σε HBV έγινε με βάση τις οδηγίες του Πίνακα 1
–Έλεγχος anti-HBs 1-2 μήνες μετά την τελευταία δόση του εμβολίου (εάν χορηγήθηκε μόνο εμβόλιο
– Έλεγχος αντισωμάτων σε όσους έλαβαν και προφύλαξη με HBIG γίνεται μετά από 4-6 μήνες
–Παρακολούθηση δεν ενδείκνυται σε εκτεθέντες που έχουν γνωστή ανοσία έναντι του HBV
Παρακολούθηση
Για HCV
-Επαναληπτικός έλεγχος για anti-HCV και ALT στους 4-6 μήνες ή/και έλεγχος με HCV RNA στις 6 εβδομάδες
-Σε περίπτωση anti-HCV θετικού αποτελέσματος, επιβεβαίωση με συμπληρωματικό έλεγχο (π.χ. μέθοδος ανοσοαποτυπώματος RIBA ή HCV RNA)
-Επί θετικού αποτελέσματος, παραπομπή σε ειδικό ιατρό για το ενδεχόμενο χορήγησης θεραπείας
Παρακολούθηση
Για HIV
–Έλεγχος αντισωμάτων για τον HIV γίνεται στις 0, 6, 12 εβδομάδες και στους 6 μήνες μετά από έκθεση καθώς και σε κάθε περίπτωση εμφάνισης οξέως συνδρόμου ρετροϊού. Η εξέταση μετά τους 6 μήνες συνιστάται σε ειδικές περιπτώσεις, όπως σε περίπτωση συλλοίμωξης με HCV
–Εργαστηριακός έλεγχος εκτεθέντος εντός 72 ωρών από την έναρξη της χημειοπροφύλαξης και παρακολούθηση τουλάχιστον 2 εβδομάδων για πιθανή εμφάνιση παρενεργειών από τα φάρμακα
Συμβουλευτική καθοδήγηση
•Καθοδήγηση για αποφυγή αιμοδοσίας ή δωρεάς οργάνων και σπέρματος στη διάρκεια της παρακολούθησης
•Δεν χρειάζεται τροποποίηση των ερωτικών συνηθειών, ούτε αποφυγή εγκυμοσύνης (εξαίρεση αποτελεί η έκθεση σε HIV, όπου συνιστάται χρήση προφυλακτικού ή αποχή από σεξουαλική δραστηριότητα και αποφυγή εγκυμοσύνης για 6-12 εβδομάδες)
•Δεν αντενδείκνυται ο θηλασμός (εξαίρεση αποτελεί η έκθεση σε HIV, όπου μετά από εκτίμηση είναι πιθανή η διακοπή) 
Προφύλαξη
-Εφαρμογή γαντιών σε κάθε επαφή με εκκρίματα σώματος
-Προστασία στόματος και προστατευτικά γυαλιά σε πιθανότητα πιτσιλίσματος
-Οι χρησιμοποιούμενες βελόνες πετιούνται σε ειδικό δοχείο
-Αποφυγή αναπνοής στόμα με στόμα
-Σε τραυματισμό θα πρέπει να υποτίθεται πιθανή λοίμωξη μέχρι να αποδειχθεί το αντίθετο. Πρέπει να παίρνονται προφυλάξεις στο σεξ και να μην γίνεται δωρεά αίματος ή οργάνων
-Ο κίνδυνος τραυματισμού με βελόνα είναι μεγαλύτερος σε νυχτερινή βάρδια