Μια συχνή ερώτηση που ακούγεται από όσους έχουν ήδη διαγνωστεί με κάποιο τύπο του ιού HPV είναι κατά πόσον η καθυστερημένη έστω λήψη του εμβολίου θα μπορούσε να έχει κάποια θετική επίδραση άλλη, πέραν της προφανούς δυνατότητας πρόληψης και δεύτερης μόλυνσης από άλλον τύπο του ιού. Παρά την έμφαση που εύλογα έχει δοθεί από τους ερευνητές στην αξιολόγηση της ασφάλειάς του και της αποτελεσματικότητας της προφύλαξης από τον ιό που προσφέρει το εμβόλιο, κάποιες μελέτες έχουν διεξαχθεί και για την επίδρασή του σε όσους έχουν ήδη μολυνθεί με τον ιό.
Σε μία από αυτές, νεαρές γυναίκες που ήταν αρνητικές ως προς την ύπαρξη HPV DNA για τους τύπους HPV6,11,16,18 (αυτούς δηλαδή από τους οποίος προφυλάσσει το τετρασθενές εμβόλιο) και δεν είχαν προηγουμένως νοσήσει από ασθένεια που να σχετίζεται με τον HPV αλλά είχαν όμως αντισώματα στον ορό του αίματος ενδεικτικά προηγούμενης μόλυνσης με τουλάχιστον έναν από τους παραπάνω τύπους του ιού, χωρίστηκαν σε δύο ομάδες, εκ των οποίων μόνο η μία έλαβε το εμβόλιο. Σκοπός της έρευνας ήταν να διερευνηθεί κατά πόσον γυναίκες που είχαν κάποια στιγμή μολυνθεί από τον ιό αλλά η μόλυνσή τους ανήκε πλέον στο παρελθόν, θα ωφελούνταν από τον εμβολιασμό με μειωμένες πιθανότητες εκδήλωσης μελλοντικής HPV ασθένειας.
Δεν είναι επαρκής η φυσική ανοσία που αποκτάται μετά την αρχική μόλυνση
Πράγματι, ο εμβολιασμός αποδείχθηκε 100% αποτελεσματικός τόσο στην προφύλαξη από ενδοεπιθηλιακή νεοπλασία του τραχήλου βαθμού 1 (τη γνωστή CIN1) όσο και στην προφύλαξη από κονδυλώματα και ενδοεπιθηλιακή νεοπλασία του κόλπου και του αιδοίου, ενώ αντίθετα στο ίδιο διάστημα παρακολούθησης υπήρξαν γυναίκες, μεταξύ αυτών που δεν έλαβαν το εμβόλιο, οι οποίες νόσησαν από ασθένεια που φάνηκε να σχετίζεται με τον ίδιο τύπο ιού από τον οποίο είχαν μολυνθεί κατά το παρελθόν. Η φυσική ανοσία δηλαδή που αποκτάται μετά την αρχική μόλυνση δεν βρέθηκε επαρκής είτε για να κρατήσει τον ιό σε ύπνωση είτε για να εμποδίσει νέα μόλυνση από τον ίδιο τύπο του ιού1.
Αυτή όμως δεν είναι η μοναδική έρευνα που υποστηρίζει ρόλο για το εμβόλιο και στην πρόληψη της δευτερογενούς μόλυνσης. Σε μεταγενέστερη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο καταξιωμένο επιστημονικό περιοδικό «British Medical Journal», οι ερευνητές ανέτρεξαν σε δεδομένα που προέκυψαν από κλινικές δοκιμές του εμβολίου κατά του ιού HPV, Gardasil, η ανάλυση των οποίων έδειξε ότι ο εμβολιασμός γυναικών που νόσησαν από ασθένεια σχετιζόμενη με HPV και θεραπεύτηκαν πλήρως, φαίνεται να λειτουργεί αποτρεπτικά για τυχόν υποτροπή τους στο μέλλον. Μάλιστα τα μειωμένα ποσοστά υποτροπής αφορούσαν οποιαδήποτε HPV ασθένεια σχετιζόμενη όχι μόνο με κάποιον από τους 4 τύπους του ιού που περιέχει το εμβόλιο αλλά και με άλλους συγγενείς τύπους του ιού2.
Επωφελημένοι από το εμβόλιο και οι άνδρες
Ευεργετικές επιδράσεις του εμβολίου έχουν βρεθεί και στους άνδρες. Σε μια τρίτη μελέτη, εμβολιασμός, κατόπιν θεραπείας για ενδοεπιθηλιακή νεοπλασία του πρωκτού υψηλού βαθμού, ομάδας ανδρών που κάνουν σεξ με άνδρες (ΑΣΑ), φάνηκε να ελαττώνει σημαντικά τον κίνδυνο επανεμφάνισης της νόσου για τα επόμενα 2 χρόνια τουλάχιστον, σε σχέση με όσους δεν είχαν λάβει το εμβόλιο. Οι μετέχοντες ήταν αρνητικοί για HIV και δεν φαίνεται να υπήρχε διαφορά μεταξύ τους στην συμπεριφορά υψηλού σεξουαλικού ρίσκου που να επηρέασε το αποτέλεσμα3.
Ως φαίνεται, αν και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να θεωρήσει κανείς ότι το εμβόλιο προορίζεται για θεραπευτική χρήση, εντούτοις θα μπορούσε να δρα προστατευτικά από επόμενη μόλυνση HPV σε άτομα που είχαν μολυνθεί με τον ιό και απαλλάχθηκαν. Ωστόσο, οι σχετικές έρευνες είναι ακόμη σε προκαταρκτικό στάδιο και νέες μελέτες σε ικανότερα δείγματα ασθενών, παρακολουθούμενων για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα καθώς και εκτίμηση της αποτελεσματικότητας του εμβολιασμού σε σχέση με το κόστος για τον πληθυσμό, θα είναι απαραίτητες πριν την ευρεία υιοθέτηση μιας τέτοιας πρακτικής από τα εθνικά συστήματα υγείας.
Αναφορές στη βιβλιογραφία

Olsson, Sven-Eric, et al. “Evaluation of quadrivalent HPV 6/11/16/18 vaccine efficacy against cervical and anogenital disease in subjects with serological evidence of prior vaccine type HPV infection.” Human vaccines10 (2009): 696-704.
Joura, Elmar A., et al. “Effect of the human papillomavirus (HPV) quadrivalent vaccine in a subgroup of women with cervical and vulvar disease: retrospective pooled analysis of trial data.” Bmj 344 (2012): e1401.
Swedish, Kristin A., Stephanie H. Factor, and Stephen E. Goldstone. “Prevention of recurrent high-grade anal neoplasia with quadrivalent human papillomavirus vaccination of men who have sex with men: a nonconcurrent cohort study.” Clinical infectious diseases7 (2012): 891-898.