Εδώ και δεκαετίες γίνεται συζήτηση εάν και πότε πρέπει να θεραπεύονται οι αλλοιώσεις χαμηλού βαθμού (LSIL), επειδή, όπως αναφέρθηκε, οι αλλοιώσεις αυτές συνήθως υποχωρούν από μόνες τους. Απαραίτητη προϋπόθεση, πριν πάρουμε οποιαδήποτε απόφαση, είναι να είμαστε σίγουροι, ότι πρόκειται ακριβώς για LSIL. Γίνεται, λοιπόν, έλεγχος με κολποσκόπηση και βιοψία για να δούμε μήπως υπάρχει περιοχή με HSIL που διέφυγε από την αρχική διάγνωση.
Ας σημειωθεί, εδώ, ότι και η κολποσκόπηση έχει όρια αξιοπιστίας. Σε γυναίκες μεγαλύτερων ηλικιών, η ζώνη μετάπλασης βρίσκεται εν μέρει ή και εξ ολοκλήρου στον ενδοτραχηλικό σωλήνα και δεν μπορεί να αποκλειστεί πάντοτε το ενδεχόμενο ύπαρξης HSIL μόνο με την κολποσκόπηση. Υπάρχει πιθανότητα να χρειαστεί αφαίρεση της ζώνης μετάπλασης και απόξεση ενδοτράχηλου ή ακόμη και απόξεση ενδομητρίου (εάν π.χ. έχουμε στο τεστ Παπανικολάου ατυπία σε αδενικά κύτταρα). Σε κάθε περίπτωση, ο ειδικός αποφασίζει για τη διαγνωστική προσπέλαση. Συνολικά, ποσοστό 50-70% των αλλοιώσεων χαμηλού βαθμού (LSIL) υποχωρούν από μόνες τους.
Μόνο 10-13% των αλλοιώσεων εξελίσσονται προς HSIL (CIN-2 και 3). Σε νεαρές γυναίκες, η υποχώρηση των αλλοιώσεων είναι πιο συχνή και συνήθως συμβαίνει εντός διετίας (ένα υγιές ανοσοποιητικό σύστημα χρειάζεται το πολύ δύο έτη για να καταστείλει ένα γονότυπο HPV). Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι επιστημονικές εταιρείες σε Ευρώπη και Αμερική συνιστούν καταρχάς παρακολούθηση των LSIL, εφόσον η διάγνωση είναι βέβαιη.
Συνιστάται παράλληλα, η ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος της ασθενούς και ορίζεται επανέλεγχος σε τακτά χρονικά διαστήματα. Στις μικρότερες ηλικίες των 25 ετών, οι αλλαγές συντρόφων είναι συχνές και επομένως το ενδεχόμενο να μολυνθούν και από άλλους τύπους HPV είναι πολύ πιθανό. Δεν θα είχε νόημα να καταστρέφουμε ή να αφαιρούμε κάθε τόσο τραχηλικό ιστό και σε λίγο να έχουμε πάλι μόλυνση από καινούργιο HPV. Συνιστάται η χρήση προφυλακτικού (παρά τη μειωμένη κάλυψη που προσφέρει) και η παρακολούθηση. Παρακολούθηση επίσης συνιστάται και σε μεγαλύτερες ηλικίες τουλάχιστον στην αρχική φάση.
Η παρακολούθηση των αλλοιώσεων συνιστάται και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Ασθενείς με ανοσοκαταστολή Όταν το ανοσοποιητικό σύστημα είναι κατασταλμένο μιλάμε για ανοσοκαταστολή. Υπάρχει ένας μικρός αριθμός γυναικών με ανοσοκαταστολή: Ασθενείς που έχουν υποστεί μεταμόσχευση οργάνων (συνήθως νεφρών). Κατά κανόνα παίρνουν ανοσοκατασταλτικά φάρμακα για να μην απορρίψει ο οργανισμός τους το μόσχευμα.
Ασθενείς με χρόνιες ρευματοπάθειες, κολλαγονώσεις και άλλα χρόνια νοσήματα, που παίρνουν κορτιζόνη και άλλα ανοσοκατασταλτικά φάρμακα, και Ασθενείς με AIDS. Ο ιός του AIDS προκαλεί ανοσοκαταστολή. Στις ασθενείς των ανωτέρω κατηγοριών η παρακολούθηση πρέπει να είναι αυστηρή, λόγω του αυξημένου κινδύνου γρήγορης εξέλιξης των LSIL σε HSIL και κακοήθεια. Αν αποφασιστεί θεραπεία των LSIL
Σε όποια περίπτωση αποφασιστεί να γίνει θεραπεία (π.χ. λόγω παραμονής LSIL από ογκογόνους HPV, για μεγάλο χρονικό διάστημα, σε ασθενή ηλικίας μεγαλύτερης των 30 ετών), τι ακριβώς γίνεται;
Η θεραπεία αφορά όχι μόνο στην καταστροφή ή την αφαίρεση των αλλοιώσεων στον τράχηλο, αλλά ολόκληρης της ζώνης μετάπλασης. Η ζώνη μετάπλασης (ΖΜ) είναι το πρόσφορο έδαφος για τους HPV και η πιο ευαίσθητη περιοχή όσον αφορά στον κίνδυνο καρκινογένεσης. Στη συνέχεια, θα αναφερθούν αναλυτικά οι τεχνικές αφαίρεσης ή καταστροφής της ζώνης μετάπλασης. Ο γιατρός επιλέγει ποια μέθοδος ταιριάζει καλύτερα στην κάθε περίπτωση, ανάλογα με την ηλικία, το ιστορικό (επιθυμία γονιμότητας κ.λπ.), τις ανατομικές ιδιαιτερότητες και τα κολποσκοπικά ευρήματα.