Τα επίπεδα φαρμάκων αναφέρονται στη μέτρηση της ποσότητας ενός συγκεκριμένου φαρμάκου στο αίμα ενός ασθενούς. Αυτή η διαδικασία, γνωστή και ως Θεραπευτική Παρακολούθηση Φαρμάκων (ΘΠΦ) (Therapeutic Drug Monitoring, TDM), είναι απαραίτητη για ορισμένα φάρμακα ώστε να διασφαλιστεί ότι η δοσολογία είναι τόσο αποτελεσματική όσο και ασφαλής. 

Σκοπός της Μέτρησης των Επιπέδων Φαρμάκων

Η μέτρηση των επιπέδων φαρμάκων εξυπηρετεί διάφορους κλινικούς σκοπούς: 

• Εξασφάλιση αποτελεσματικότητας: Ορισμένα φάρμακα πρέπει να διατηρούνται σε ένα συγκεκριμένο "θεραπευτικό εύρος" (therapeutic range) στη ροή του αίματος για να λειτουργήσουν σωστά. Εάν τα επίπεδα είναι πολύ χαμηλά, το φάρμακο μπορεί να μην είναι αποτελεσματικό.
• Αποφυγή τοξικότητας: Πολλά φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν επικίνδυνες παρενέργειες ή δηλητηρίαση εάν τα επίπεδα στο αίμα είναι πολύ υψηλά. Η παρακολούθηση βοηθά στην αποφυγή τοξικών επιπέδων.
• Εξατομίκευση της δόσης: Κάθε ασθενής μεταβολίζει τα φάρμακα διαφορετικά, ανάλογα με παράγοντες όπως η ηλικία, το βάρος, η λειτουργία των νεφρών και του ήπατος, καθώς και άλλες παθήσεις. Η ΘΠΦ επιτρέπει στους ιατρούς να προσαρμόζουν τη δόση στις ατομικές ανάγκες του ασθενούς.
• Έλεγχος συμμόρφωσης: Βοηθά επίσης στην επιβεβαίωση ότι ο ασθενής λαμβάνει το φάρμακο όπως έχει συνταγογραφηθεί. 

Ποια Φάρμακα Παρακολουθούνται;

Η παρακολούθηση των επιπέδων είναι συνήθως απαραίτητη για φάρμακα με στενό θεραπευτικό εύρος, δηλαδή φάρμακα στα οποία υπάρχει μικρή διαφορά μεταξύ της ελάχιστης αποτελεσματικής δόσης και της ελάχιστης τοξικής δόσης. Παραδείγματα τέτοιων φαρμάκων περιλαμβάνουν: 

• Αντιεπιληπτικά (π.χ., καρβαμαζεπίνη, φαινυτοΐνη)
• Αντιβιοτικά (π.χ., γενταμικίνη, αμικασίνη)
• Φάρμακα για καρδιακές παθήσεις (π.χ., διγοξίνη)
• Φάρμακα για ψυχικές παθήσεις (π.χ., λίθιο)
• Ανοσοκατασταλτικά (π.χ., κυκλοσπορίνη)

Διαδικασία Εξέτασης

Η μέτρηση γίνεται με απλή αιμοληψία, συνήθως από μια φλέβα στο εσωτερικό του αγκώνα ή στο πίσω μέρος του χεριού. 

• Χρόνος δειγματοληψίας: Ο χρόνος της αιμοληψίας σε σχέση με την τελευταία δόση του φαρμάκου είναι κρίσιμος. Συχνά, λαμβάνεται δείγμα αίματος ακριβώς πριν την επόμενη προγραμματισμένη δόση (επίπεδο "trough" ή "κοιλάδας") για να ελεγχθεί ότι διατηρείται επαρκής συγκέντρωση, ή στο "peak" (αιχμή) όταν η συγκέντρωση είναι η μέγιστη.
• Προετοιμασία: Ο ιατρός θα σας καθοδηγήσει εάν χρειάζεται να αλλάξετε την ώρα λήψης της δόσης σας την ημέρα της εξέτασης. Είναι σημαντικό να μην διακόψετε ή αλλάξετε τη φαρμακευτική σας αγωγή χωρίς συνεννόηση με τον γιατρό σας.