Ο ιός Epstein-Barr (EBV) σχετίζεται με μια σειρά αυτοάνοσων νοσημάτων, όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, ο διαβήτης τύπου 1 και ο Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος, μέσω βιολογικών μηχανισμών που περιλαμβάνουν τη δράση μιας ιικής πρωτεΐνης, της EBNA2. Η πρωτεΐνη αυτή μπορεί να ενεργοποιήσει γονίδια που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης αυτοάνοσων παθήσεων, ενώ ταυτόχρονα διαταράσσει την ικανότητα του ανοσοποιητικού συστήματος να διακρίνει μεταξύ "ιδίων" και "ξένων" κυττάρων, οδηγώντας ενδεχομένως σε αυτοάνοση αντίδραση. 

Σχέση μεταξύ EBV και αυτοάνοσων νοσημάτων

• Διαταραχή του ανοσοποιητικού συστήματος: Ο ιός EBV μπορεί να προκαλέσει δυσλειτουργία στον μηχανισμό ανακύκλωσης των κυττάρων, οδηγώντας σε συσσώρευση αλλοιωμένων πρωτεϊνών. Αυτό μπερδεύει το ανοσοποιητικό σύστημα, το οποίο δεν μπορεί πλέον να διακρίνει τους δικούς του ιστούς από ξένα στοιχεία, με αποτέλεσμα να τους επιτίθεται.
• Πρωτεΐνη EBNA2: Μια μελέτη έδειξε ότι η ιική πρωτεΐνη EBNA2 μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης αυτοάνοσων παθήσεων, επηρεάζοντας τη λειτουργία ορισμένων γονιδίων.
• Αυξημένος κίνδυνος για συγκεκριμένες παθήσεις: Η σύνδεση έχει τεκμηριωθεί για παθήσεις όπως:
  • Σκλήρυνση κατά πλάκας
  • Ρευματοειδής αρθρίτιδα
  • Διαβήτης τύπου 1
  • Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος (ΣΕΛ)
  • Νόσος του Crohn
  • Νόσος του Χασιμότο
  • Ελκώδης κολίτιδα
  • Ψωρίαση 

Σημασία και μελλοντικές εξελίξεις

• Μελλοντικό εμβόλιο: Η αναγνώριση του ρόλου του EBV στην πρόκληση αυτών των παθήσεων έχει οδηγήσει στην ανάπτυξη ερευνών για εμβόλια που θα μπορούσαν να προλάβουν τόσο τη λοιμώδη μονοπυρήνωση όσο και πολλές αυτοάνοσες νόσους, παρόμοια με το εμβόλιο για τον ιό HPV.
• Νέες θεραπείες: Η κατανόηση των μηχανισμών που εμπλέκονται θα μπορούσε να οδηγήσει στην ανάπτυξη νέων θεραπειών για την αναστολή της δράσης πρωτεϊνών του EBV, όπως η EBNA2, που δεσμεύονται στο DNA, σε ασθενείς με αυτοάνοσα νοσήματα.