Η κυτταρολογική μαστού είναι μια διαγνωστική εξέταση που εξετάζει κύτταρα από τον μαστό για την ανίχνευση ή επιβεβαίωση παθήσεων, όπως όγκων, κύστεων ή καρκίνου

. Γίνεται με διάφορες μεθόδους, όπως με την παρακέντηση με λεπτή βελόνα (FNA) για λήψη δείγματος από ογκίδια ή κύστεις, ή με εξέταση εκκρίματος θηλής. Αποτελεί χρήσιμη εξέταση για τη διάγνωση και την πρόγνωση, αν και σε περίπτωση υποψίας κακοήθειας, συχνά απαιτείται επιβεβαίωση με βιοψία. 

Μέθοδοι 

• Παρακέντηση με λεπτή βελόνα (FNA - Fine Needle Aspiration): Λαμβάνεται υλικό από ένα ψηλαφητό ή μη-ψηλαφητό ογκίδιο, ή από μια κύστη, με μια λεπτή βελόνα.
• Κυτταρολογική εκκρίματος θηλής: Εξετάζεται το υγρό που εκκρίνεται από τη θηλή του μαστού, όταν υπάρχει τέτοια περίπτωση.
• Πρόσφατες μέθοδοι: Υπάρχουν και πιο νέες μέθοδοι, όπως το τεστ Pap μαστών (HALO® Breast Pap Test), που στοχεύει στην ανίχνευση γυναικών με αυξημένο κίνδυνο. 

Σημασία και εφαρμογές 

• Διάγνωση: Βοηθά στην αρχική διάγνωση και στην επιβεβαίωση της φύσης μιας βλάβης (καλοήθης ή κακοήθης).
• Πρόγνωση: Μπορεί να βοηθήσει στην πρόγνωση της νόσου, προσδιορίζοντας προγνωστικούς παράγοντες στον καρκίνο του μαστού.
• Σχεδιασμός αγωγής: Παρέχει πληροφορίες στον γιατρό για την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή, η οποία μπορεί να διαφέρει ανάλογα με το αν η νόσος είναι καλοήθης ή κακοήθης.
• Διαχείριση περιστατικών: Σε περιπτώσεις μεγάλων κύστεων, η FNA μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να αφαιρεθεί το υγρό τους. 

Αξιοπιστία και περιορισμοί 

• Θετική διάγνωση κακοήθειας: Είναι γενικά πιο αξιόπιστη όταν δείχνει κακοήθεια, με ελάχιστες περιπτώσεις ψευδώς θετικών αποτελεσμάτων.
• Αρνητική διάγνωση κακοήθειας: Όταν το αποτέλεσμα είναι αρνητικό για κακοήθεια, υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα λάθους (περίπου

  20%20 %

  20%), γιατί μπορεί να μην έχουν ληφθεί κύτταρα από την περιοχή του καρκίνου. Σε αυτές τις περιπτώσεις, συστήνεται επανάληψη της εξέτασης ή βιοψία.
• Επιβεβαίωση: Ειδικά στην περίπτωση του έκκριμα θηλής, ένα αρνητικό αποτέλεσμα στην κυτταρολογική δεν είναι απόλυτα σίγουρο, καθώς μόνο το

  10%10 %

  10% των καρκινωμάτων με έκκριμα θηλής έχουν θετική κυτταρολογική εξέταση.
• Σημασία της βιοψίας: Η κυτταρολογική εξέταση είναι ενδεικτική, όχι αποδεικτική. Σε περιπτώσεις υποψίας για κακοήθεια, πρέπει να επιβεβαιωθεί με βιοψία με κόπτουσα βελόνα (core biopsy) ή χειρουργική βιοψία, προτού ληφθούν οι τελικές αποφάσεις για τη θεραπεία.