Σύμφωνα με μια μεγάλη βρετανική μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό JAMA Neurology, μια απλή οφθαλμολογική εξέταση μπορεί να προβλέψει ποιοι άνθρωποι έχουν αυξημένο κίνδυνο να εκδηλώσουν άνοια.
H άνοια είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για την περιγραφή διαφορετικών τύπων εκφυλισμού του εγκεφάλου – ο πιο συχνός τύπος είναι η νόσος Αλτσχάιμερ.
 
Η οφθαλμολογική εξέταση βασίζεται στον λεπτομερή έλεγχο του πίσω μέρους του ματιού, στον αμφιβληστροειδή χιτώνα, και χρησιμοποιείται για τη διάγνωση και την παρακολούθηση πολλών οφθαλμοπαθειών, μεταξύ των οποίων και η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας.
Ο αμφιβληστροειδής χιτώνας (αγγλικά: retina) λειτουργεί περίπου όπως το φιλμ της φωτογραφικής μηχανής συλλέγοντας εικόνες που έχουν εστιαστεί από τον κερατοειδή και το φακό και μεταδίδει τις πληροφορίες στον εγκέφαλο. Οι επιστήμονες βρήκαν ότι τα άτομα έχουν λέπτυνση μιας στιβάδας του αμφιβληστροειδή είναι πιο πιθανό να έχουν προβλήματα με τη μνήμη και τη συλλογιστική τους. Αν το εύρημα επιβεβαιωθεί και από άλλες μελέτες, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την έγκαιρη διάγνωση της άνοιας, εκτιμούν οι ερευνητές.
Στη μελέτη συμμετείχαν 32.038 άτομα ηλικίας 40-69 ετών που υποβλήθηκαν σε οπτική τομογραφία συνοχής (OCT: optical coherence tomography), ένα είδος τομογραφίας που γίνεται στον βυθό των ματιών, στο τμήμα τους που βρίσκεται βαθιά μέσα στο μάτι. Η OCT αξιολογεί τον αμφιβληστροειδή και ελέγχει τον χοριοειδή χιτώνα των ματιών, που βρίσκεται κάτω από τον αμφιβληστροειδή, ενώ χαρτογραφείται το οπτικό νεύρο και οι νευρικές ίνες του. Η εξέταση είναι σημαντική για την διάγνωση και παρακολούθηση διαφόρων παθήσεων, μεταξύ των οποίων και το γλαύκωμα.
 
Ο αμφιβληστροειδής αποτελείται από 10 στιβάδες και οι ερευνητές βρήκαν ότι τα άτομα που είχαν πιο λεπτή μια στιβάδα που ονομάζεται RNFL (retinal nerve fibre layer), ήτοι στιβάδα νευρικών ινών του αμφιβληστροειδή, είχαν το μεγαλύτερη κίνδυνο για άνοια.
Οι ερευνητές υπέβαλλαν τους συμμετέχοντες σε τεστ αξιολόγησης μνήμης, χρόνου αντίδρασης και λογικής σκέψης. Όσοι είχαν πιο λεπτή στιβάδα νευρικών ινών του αμφιβληστροειδή είχαν περισσότερες πιθανότητες να αποτύχουν σε ένα ή περισσότερα γνωστικά τεστ. Είχαν επίσης διπλάσια πιθανότητα να πάρουν κακή βαθμολογία και σε επόμενες αξιολογήσεις, οι οποίες έγιναν κατά τα τρία επόμενα χρόνια.
“Η πιθανή συσχέτιση ανάμεσα στην φθορά του αμφιβληστροειδούς χιτώνα και των οπτικών νεύρων με την άνοια αποτελεί αντικείμενο εντατικών ερευνών τα τελευταία χρόνια. Τα μάτια είναι πολύπλοκα και ευαίσθητα, έχουν ένα ιδιαίτερα ανεπτυγμένο δίκτυο αιμοφόρων αγγείων και γι’ αυτό επηρεάζονται από πολλές και διαφορετικές συστημικές παθήσεις, από την αυξημένη χοληστερόλη και τον σακχαρώδη διαβήτη έως διάφορες παθήσεις του θυρεοειδούς και την πολλαπλή σκλήρυνση. Επιπλέον, αποτελούνται από παρόμοιο ιστό με τον εγκέφαλο και η άνοια, ιδίως η νόσος Αλτσχάιμερ, αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο αντανακλάται το φως από τον αμφιβληστροειδή”, εξηγεί ο χειρουργός-οφθαλμίατρος Δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, καθηγητής Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης.
Νωρίτερα φέτος δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Neurology μία άλλη έρευνα (συμμετείχαν 12.000 άνδρες και γυναίκες), που κατέληξε στο συμπέρασμα πως οι μικρές αλλαγές στα αιμοφόρα αγγεία των ματιών στην ηλικία των 60 ετών μπορεί να αποτελούν ύποπτη ένδειξη για απώλεια μνήμης στις επόμενες δεκαετίες.
Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι ορισμένες αλλαγές στον αμφιβληστροειδή και στις παρυφές του οπτικού νεύρου έχουν προγνωστική αξία όσον αφορά την έκπτωση των νοητικών λειτουργιών. Οι έρευνες συνεχίζονται, διότι η έγκαιρη διάγνωση της άνοιας έχει μεγάλη σημασία.